Nog maar 100 dagen tot het einde van het jaar – dat betekent: tijd om de voorbereidingen voor de jaarrekeningcontrole op te starten. Heeft u al grip op uw dossier? Of voelt u zich vooral een bijrijder die achter de feiten aanloopt? Met de juiste voorbereiding jaarrekeningcontrole: van bijrijder naar driver’s seat verandert u de situatie en neemt u de regie. 

In deze blog leest u hoe u veelvoorkomende problemen zoals een niet-aansluitende beginbalans, slechte planning en uitloop van de aftekendatum voorkomt. Zo houdt u grip en voorkomt u onnodige werkdruk en kosten. 

Waarom is goede pre audit voorbereiding cruciaal? 

Veel organisaties ervaren het auditproces als stressvol en chaotisch. Uit onderzoek blijkt dat circa 45% van de audits niet op de geplande datum wordt afgerond. Dit leidt tot hoge werkdruk en extra kosten. De kernoorzaken zijn vaak: 

• Te laat beginnen met de jaarrekeningcontrole voorbereiding 

• Onderschatting hoeveel werk de voorbereiding met zich mee brengt 

• Beginbalans sluit niet aan, door correcties last-minute vorig jaar 

• Slechte planning en communicatie tussen finance en accountant 

• Vertragingen die leiden tot uitloop van de aftekendatum 

Door tijdig met de pre audit aan de slag te gaan, beperkt u deze risico’s. U gaat van een reactieve houding (bijrijder) naar een proactieve, leidende rol (driver’s seat). 

Wat houdt pre audit precies in? 

Pre audit is de fase vóór de formele jaarrekeningcontrole waarin u het dossier, processen en risico’s kritisch doorneemt. Het doel is om fouten en onvolledigheden vroeg te signaleren en aan te pakken. Hierdoor verloopt de officiële audit soepeler en efficiënter. 

Belangrijke onderdelen van pre audit zijn: 

• Controleren en afstemmen van de beginbalans 

• Vaststellen en bespreken van risicovolle posten en mutaties 

• Opstellen van een realistische planning met uw accountant 

• Verzorgen van volledige en overzichtelijke dossierstukken 

Tips voor effectieve voorbereiding jaarrekeningcontrole: van bijrijder naar driver’s seat 

1. Begin tijdig met de beginbalans 
   Zorg dat deze aansluit met de vorige jaarrekening. Dit voorkomt last-minute correcties en discussie. Vraag desnoods om een tussentijdse controle van de balans. 

2. Plan en communiceer helder 
   Maak samen met uw accountant een planning met duidelijke deadlines. Houd ook intern vast aan deze deadlines en stem regelmatig af. 

3. Breng risicoposten vroegtijdig in kaart 
   Denk aan voorzieningen, latente belastingen en bijzondere transacties. Bespreek deze vóór de controle zodat er geen verrassingen ontstaan. 

4. Zorg voor een compleet en overzichtelijk dossier 
   Een auditdossier met duidelijke toelichtingen voorkomt onnodige vragen en bespaart uren. 

5. Gebruik technologie en auditsoftware 
   Digitaliseer het dossier en gebruik tools om samen te werken met uw accountant. Dit verhoogt transparantie en versnelt het proces. 

Wat zijn de gevolgen van een slechte voorbereiding? 

• Uitloop van de aftekendatum met meerwerk en extra kosten 

• Onnodige werkdruk en stress voor uw finance team 

• Mogelijke boetes of sancties bij niet-tijdige oplevering van jaarrekening 

• Verlies van controle en vertrouwen in het auditproces 

Door de voorbereiding goed in te richten, voorkomt u deze nadelen en houdt u grip. 

Veelgestelde vragen 

Hoe voorkom ik dat de beginbalans niet aansluit? 

Controleer de beginbalans al vroeg en stem deze af met de vorige jaarrekening. Vraag eventueel een tussentijdse controle aan. 

Wat als de planning toch uitloopt? 

Communiceer dit direct met de accountant en herplan samen. Voorkom dat taken zich opstapelen en neem waar mogelijk extra capaciteit in. 

Hoe kan ik de pre audit optimaal inzetten? 

Zorg dat uw finance team goed begrijpt wat nodig is, maak gebruik van auditsoftware en overleg proactief met de accountant over risicoposten en planning. 

In conclusie 

Met nog 100 dagen te gaan, is het essentieel om nu de regie te nemen over uw jaarrekeningcontrole. De voorbereiding jaarrekeningcontrole: van bijrijder naar driver’s seat helpt u om proactief te handelen, werkdruk te verminderen en kosten te beheersen. 

Een strakke beginbalans, duidelijke planning en volledige dossiers vormen de basis voor een succesvolle audit. Wilt u weten hoe u dit concreet in uw organisatie toepast? Neem gerust contact op met Audit Ready voor praktische ondersteuning en advies. Start vandaag nog en neem de leiding over het controleproces! 

Lees meer

De kosten van een audit zijn de afgelopen twee decennia flink veranderd. Waar u vroeger vooral keek naar het uurtarief, spelen nu veel meer factoren mee. Denk aan de complexiteit van regelgeving, krapte op de arbeidsmarkt, technologische ontwikkelingen en vooral: de mate van voorbereiding binnen uw organisatie. 

In deze blog leert u hoe de auditkosten en meerwerknota’s zich in de afgelopen 20 jaar hebben ontwikkeld en krijgt u praktische tips om kosteneffectief te pre auditen. Zo voorkomt u onnodige kosten en vertragingen bij de jaarrekeningcontrole. 

Hoe zijn de auditkosten in 20 jaar veranderd? 

Auditkosten worden bepaald door meerdere factoren, waaronder het aantal uren dat een accountant besteedt, het uurtarief, en de complexiteit van de controle. 

• Uurtarieven zijn gestegen. In 2005 lag het gemiddelde uurtarief voor accountants tussen de €75 en €100, terwijl dat in 2025 gemiddeld rond de €140 tot €180 ligt, afhankelijk van de schaal van het kantoor en de specialistische kennis. 

• Complexere regelgeving zoals de invoering van IFRS, ESG, vereisten bestuursverslag, strengere interne controle- en fraudebeheersings-eisen (zoals SOx in internationaal opererende bedrijven), en veranderde verslaggevingsregels hebben de tijdsinvestering per audit verhoogd. 

• Digitalisering en data-analyse hebben deels geautomatiseerd wat vroeger handmatig moest, maar dit vraagt ook om gespecialiseerde kennis en voorbereiding. 

Een belangrijke statistiek: uit onderzoek blijkt dat gemiddeld de helft van de audits niet aftekenen op de oorspronkelijk afgesproken aftekendatum. Dit vertaalt zich direct in meer werkdruk op uw financiële afdeling en een grotere kans op meerwerk. 

Wat zijn de belangrijkste oorzaken van meerwerk en hogere auditkosten? 

1. Onvoldoende voorbereiding 

Als uw organisatie niet tijdig en volledig de juiste documenten aanlevert, moet de accountant extra controles uitvoeren of om aanvullende informatie vragen. Dit leidt tot meerwerknota’s. 

2. Versnipperde communicatie 

Losse PBC-verzoeken zonder samenhang veroorzaken extra administratie en vertraging. Het kost tijd om alles te verzamelen en op elkaar af te stemmen. 

3. Uitstellen aftekendatum 

Vertraging in het afronden van de jaarrekening of het auditproces leidt tot extra uren, zeker als deadlines steeds verschuiven. De gebeurtenissen na balansdatum, de eventuele going concern tijdslijn van twaalf maanden  verschuift en de “final reviews” moeten opnieuw uitgevoerd worden. 

4. Complexiteit en veranderende regelgeving 

Nieuwe wet- en regelgeving, zoals recente wijzigingen in de Wet toezicht accountantsorganisaties (Wta) en de ESG, verhogen de eisen aan de audit, wat extra tijd kost. 

Hoe kunt u kosteneffectief voorbereiden? 

1. Zorg voor een efficiënte voorbereiding 

Lever volledige werkboeken aan per balanspost, zodat de accountant direct inzicht heeft in de onderbouwing en het totaalbeeld. Dit voorkomt onnodige vragen en meerwerk. 

2. Maak een duidelijke planning 

Stem de planning van de audit goed af met uw accountant en zorg dat interne deadlines worden gehaald. Voorkom last-minute aanleveringen. 

3. Investeer in kennis binnen uw team 

Begrip van wat de accountant nodig heeft helpt om verzoeken proactief te beheren en op tijd te anticiperen op vragen. 

4. Maak gebruik van technologie 

Audit software, closing tooling en data-analyse tools en geïntegreerde financiële systemen versnellen het proces en verminderen het risico op fouten. 

Wat is de impact van kosteneffectief auditen op uw organisatie? 

Door actief te investeren in voorbereiding en samenwerking verlaagt u het risico op meerwerknota’s en onnodige kosten. U bespaart niet alleen op de accountantskosten, maar verkort ook de doorlooptijd van de audit. Dit verhoogt de betrouwbaarheid van uw financiële rapportage en zorgt voor rust binnen uw finance team. 

Veelgestelde vragen 

Wat zijn meerwerknota’s precies? 

Meerwerknota’s zijn extra kosten die een accountant in rekening brengt wanneer de audit meer uren kost dan vooraf is ingeschat, vaak door onvoorziene omstandigheden of onvoldoende voorbereiding. 

Hoe kan ik de auditkosten beter beheersen? 

Door een goede voorbereiding, duidelijke communicatie, het op tijd aanleveren van volledige documenten en het actief beheren van het auditproces. 

Heeft wet- en regelgeving invloed op de auditkosten? 

Ja, nieuwe regels en strengere controle-eisen verhogen de tijdsinvestering van accountants, wat zich vertaalt in hogere kosten. 

In conclusie 

De auditfee is in 20 jaar gestegen door hogere uurtarieven, complexere regelgeving en veranderende controle-eisen. Meerwerk speelt een grote rol in deze kostenstijging, vooral wanneer voorbereiding en communicatie niet optimaal zijn. 

Kosteneffectief auditen vraagt om proactieve voorbereiding, goede samenwerking met uw accountant en een helder overzicht van uw financiële gegevens. Zo bespaart u kosten en voorkomt u onnodige vertragingen. 

Wilt u weten hoe u dit binnen uw organisatie kunt aanpakken? Neem hier contact op met Audit Ready voor advies op maat. 

Lees meer

Tijdens de jaarrekeningcontrole zet het auditteam veel tijd en energie in om uw financiële gegevens te beoordelen. Maar wist u dat een aanzienlijk deel van die uren vaak besteed wordt aan werk dat u als organisatie ook zelf had kunnen doen? Met het juiste inzicht in urenbesteding voorkomt u onnodig meerwerk, verlaagt u de kosten en vermindert u de werkdruk binnen uw finance team. 

In deze blog geven we u concreet inzicht in het aantal uren dat een auditteam gemiddeld maakt, hoe deze uren verdeeld zijn, en wat u zelf kunt doen om de controle efficiënter te laten verlopen. 

Hoeveel uren maakt het auditteam eigenlijk? 

Bij een middelgrote tot grote jaarrekeningcontrole, bijvoorbeeld uitgevoerd door een Big Four kantoor, ligt het totaal aantal bestede uren vaak rond de 500 tot 520 uur. Deze uren zijn verdeeld over verschillende functieniveaus binnen het controleteam, zoals junior auditors, seniors, managers en partners. 

Een typische urenverdeling ziet er zo uit: 

Niveau	Percentage van uren	Uren (bij totaal 517)
Junior (Staff)	50%	260 uur
Senior	30%	156 uur
Manager	15%	78 uur
Partner	5%	23 uur

Deze verdeling weerspiegelt de normale taakverdeling: junioren doen het meeste uitvoerende werk, seniors en managers coördineren en beoordelen, en partners zijn betrokken bij strategische beslissingen en eindverantwoordelijkheid. 

Wat betekent dit voor uw auditfee? 

Gebaseerd op gangbare Big Four uurtarieven in 2025, komt dit gemiddeld neer op een fee van ongeveer € 85.000 exclusief btw: 

Niveau	Uurtarief (Big Four indicatief)	Uren	Subtotaal fee
Junior (Staff)	€ 125	260	€ 32.500
Senior	€ 175	156	€ 27.300
Manager	€ 235	78	€ 18.330
Partner	€ 350	23	€ 8.050
Totaal	—	517	€ 86.180

In de praktijk wordt hier vaak een vaste fee op gebaseerd, rond de € 85.000, afhankelijk van complexiteit en risico. 

Hoeveel van deze meerwerk uren zijn te voorkomen? 

Uit ervaring blijkt dat tot wel 30% van de audituren besteed wordt aan werkzaamheden die u als klant ook zélf had kunnen uitvoeren, zoals: 

• Het verzamelen en organiseren van documenten en onderliggende stukken 

• Het tijdig en helder toelichten van journaalposten, grootboekrekeningen en bijzondere posten 

• Het bespreken van risicovolle posten vóór de controle 

• Het verbeteren van de interne communicatie over de auditplanning en verwachtingen 

Dit betekent dat van de 517 uur ongeveer 155 uur (ruim 4 werkweken aan fulltime inzet!) aan meerwerk te vermijden is met de juiste voorbereiding. 

Waarom ontstaat dit meerwerk? 

De belangrijkste oorzaken zijn: 

• Verkeerde inzet van audit juniors: onvolledige of ongestructureerde dossiers leiden tot veel navragen 

• Kennisachterstand binnen het finance team: onduidelijkheid over wat de accountant precies nodig heeft 

• Risicodossiers worden te laat besproken: onverwachte vragen en extra toelichtingen verlengen de controle 

• Hoge werkdruk in het voorjaar: tijdgebrek leidt tot reactief werken en onvoldoende voorbereiding 

Tips om meerwerk te voorkomen en uren te besparen 

1. Organiseer uw auditdossier volledig en helder: Voeg per post een korte, duidelijke toelichting en de benodigde onderliggende stukken toe. 

2. Bespreek risicoposten proactief met uw accountant: Denk aan voorzieningen, latente belastingen en bijzondere transacties. 

3. Investeer in kennis van uw finance team: Zorg dat iemand auditvragen goed kan beoordelen en voorbereiden. 

4. Start vroeg met de controlevoorbereiding: Een harde afsluiting per september/oktober kan werkdruk in het voorjaar verlagen. 

5. Gebruik audit software actief: Zorg dat uw team vertrouwd raakt met digitale audittools zoals Datasnipper en hier zelf mee werkt. 

6. Vraag inzicht in urenbesteding: Bespreek vooraf en achteraf hoeveel uren aan welke taken zijn besteed en waar efficiëntie mogelijk is. 

Veelgestelde vragen om meerwerk uren te voorkomen

Hoe krijg ik inzicht in de urenbesteding van het auditteam? 

Vraag bij de start van de controle om een urenplanning en bespreek na afloop de werkelijke besteding. Dit helpt u te begrijpen waar de meeste tijd gaat zitten. 

Welke taken kan ik zelf uitvoeren om uren te besparen? 

Denk aan het proactief aanleveren van een compleet dossier, het toelichten van complexe posten en het vroegtijdig bespreken van risico’s met uw accountant. 

Is het mogelijk om uren te verminderen zonder kwaliteit te verliezen? 

Ja, door goede voorbereiding, heldere communicatie en betrokkenheid kunt u samen met het auditteam efficiënter werken zonder dat dit ten koste gaat van de kwaliteit. 

In conclusie 

Het controleren van uw jaarrekening is een intensief proces dat veel uren kost, vaak tegen hoge tarieven. Met inzicht in de urenbesteding en de juiste aanpak kunt u echter tot 30% van deze uren voorkomen. Dit vermindert niet alleen uw kosten, maar ook de werkdruk op uw finance team en verbetert de samenwerking met uw accountant. 

Wilt u weten hoe uw organisatie slimmer kan samenwerken met het auditteam? Audit Ready helpt u graag met pre-audit ondersteuning, praktische trainingen en het opzetten van auditproof dossiers. Neem hier contact met ons op

Lees meer

Een goede position paper maakt het verschil in uw auditvoorbereiding 

Tijdens een audit is het essentieel dat de accountant voldoende inzicht krijgt in uw organisatie om controlewerkzaamheden goed te kunnen uitvoeren. Toch blijven onderwerpen met een verhoogd risico vaak liggen tot het laatste moment. Het gevolg: tijdsdruk, vertraging in het auditproces, bevindingen en discussies over toelichtingen die niet goed zijn voorbereid. 

Een goed onderbouwde position paper helpt u om uw standpunt bij complexe verslaggevingsvraagstukken vroegtijdig te onderbouwen en af te stemmen. Daarmee voorkomt u interpretatieverschillen in een laat stadium, onzekerheid in de aanlevering en onnodige correcties van de jaarrekening.  

Als je niet weet of je een position paper dient op te stellen, bespreek dan in het team de volgende drie vragen:  

1. Is er interpretatieruimte over het onderwerp (enige mate van subjectiviteit)? 

2. Is het een risicogebied vanuit auditperspectief? 

3. Is het relevant voor een disclosure of waardering in de jaarrekening? 

Is het antwoord ja op alle drie de vragen, dan is het verstandig om vooraf al een positie in te nemen hoe je omgaat met het onderwerp. Een top vijf onderwerpen waarbij wij adviseren om een standpunt in te nemen en uit te werken (indien van toepassing):  

rwerp	1. Is er interpretatieruimte?	2. Is het een risicogebied voor de audit?	3. Is het relevant voor toelichting in de jaarrekening?
1. Impairment (goodwill / activa)	Ja – beoordeling triggers en waardering is subjectief	Ja – vaak materiële post, risico op schattingsfouten	Ja – toelichting op aannames, uitkomsten impairment test vereist
2. Going concern bij slechte resultaten	Ja – inschatting continuïteit vereist oordeelsvorming	Ja – kernprincipe van verslaggeving, risico op onjuiste grondslagen	Ja – verplicht bij significante onzekerheid (RJ 170 / IAS 1)
3. Voorzieningen (bijv. reorganisatie)	Ja – timing en juridische/feitelijke verplichting is beoordelingsvraag	Ja – gevoelig voor schatting en manipulatie	Ja – aard, omvang en verwachte timing moeten worden toegelicht
4. Omzetafgrenzing	Ja – bepaling moment van opbrengstherkenning vereist interpretatie	Ja – altijd materieel, inherent auditrisico	Ja – toelichting op methodiek en prestatieverplichtingen verplicht
5. Leaseclassificatie / verwerking	Ja – beoordelen leasecomponenten en looptijd vereist interpretatie	Ja – volledigheid, juiste verwerking onder RJ 292 / IFRS 16 is risicovol	Ja – uitgebreide disclosures vereist over leaseverplichtingen

Waarom een position paper essentieel is bij audit voorbereiding 

Een position paper is méér dan een interne notitie; het is een instrument om risico’s te beheersen en discussies met de accountant te structureren. Zonder goed uitgewerkte position papers kunnen de volgende knelpunten ontstaan: 

• Vertraging in de audit, omdat de accountant extra informatie of analyses opvraagt; 

• Onzekerheid in de verslaggeving, met risico op onjuiste of inconsistente verwerking; 

• Versnipperde communicatie, doordat meerdere teamleden aan beide kanten betrokken zijn zonder centrale afstemming; 

• Onvoldoende onderbouwing bij inschattingen, wat leidt tot correcties of aanvullende werkzaamheden. 

Door vroegtijdig een position paper op te stellen: 

• Creëert u duidelijkheid vooraf, nog vóórdat het onderwerp een PBC-verzoek wordt; 

• Legt u een consistente visie vast die het team houvast geeft; 

• Kunt u de accountant gericht meenemen in uw redenering en keuzes; 

• Positioneert u zichzelf als professioneel gesprekspartner die regie voert over het dossier. 

Hoe stelt u een goede position paper op? 

Een goede position paper beantwoordt drie fundamentele vragen: Wat is het probleem? Wat zijn de regels? En hoe passen wij die toe in deze situatie? De opbouw is als volgt: 

1. Beschrijf het onderwerp en de aanleiding 

Formuleer het onderwerp kort en feitelijk. Wat is er gebeurd of waarom is dit vraagstuk ontstaan? 

Voorbeeld: “In december 2025 is een reorganisatie aangekondigd. De vraag is of de criteria voor het vormen van een voorziening per balansdatum zijn vervuld.” 

2. Verwijs naar relevante verslaggevingsregels 

Baseer uw redenering op de toepasselijke verslaggevingskaders (zoals de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving of IFRS), en geef aan hoe u deze toepast in deze casus. 

• Benoem de relevante bepalingen en licht kort toe waarom deze van toepassing zijn; 

• Vermijd een juridisch betoog: focus op interpretatie en toepasbaarheid. 

Voorbeeld: “Volgens RJ 252.201 mag een voorziening voor reorganisatie alleen worden opgenomen indien op balansdatum een formeel plan is gecommuniceerd.” 

3. Toon overwegingen en gemaakte keuzes 

Laat zien dat u bewust hebt gekozen. Wat waren de alternatieven? Waarom is deze verwerking volgens u het meest passend? 

• Werk met een beslisboom of flowchart als hulpmiddel; 

• Benoem onzekerheden en de impact ervan. 

4. Gebruik ondersteunend bewijsmateriaal 

Voeg bijlagen toe zoals interne beleidsdocumenten, externe adviezen of schattingsberekeningen. Zorg dat deze aansluiten op uw argumentatie. 

5. Formuleer een heldere conclusie 

Eindig met een samenvatting van uw standpunt en geef aan wat het effect is op de balans en winst- en verliesrekening. 

Tip: Voeg een korte tabel toe met “vraagstuk – regelgeving – conclusie”, zodat de accountant direct overzicht heeft. 

Wacht niet op een PBC-verzoek 

Veel fouten ontstaan omdat een organisatie wacht totdat de accountant om toelichting vraagt. Beter is het om proactief onderwerpen te signaleren en zelf met een position paper te komen. Zo behoudt u controle over de uitleg en voorkomt u ad-hoc werk onder tijdsdruk. 

Veelgestelde vragen 

Wat is het doel van een position paper bij auditvoorbereiding? 

Het doel is om standpunten over complexe verslaggevingskwesties helder te documenteren en te onderbouwen met regels, overwegingen en bewijs. Daarmee voorkomt u discussie of vertraging tijdens de audit. 

Moet ik de accountant altijd een position paper aanleveren? 

Niet altijd, maar bij elk onderwerp dat afwijkt van het standaardproces of waar interpretatie nodig is, is het verstandig dit te delen. De accountant toetst dan op basis van uw onderbouwing. 

Hoe lang moet een position paper zijn? 

Tussen de 1 en 3 pagina’s is vaak voldoende, mits het kernachtig en compleet is. Werk eventueel met bijlagen voor audit evidence. 

wees proactief en professioneel met een position paper 

Een goede position paper is essentieel voor een efficiënte en professionele audit voorbereiding. Het voorkomt onduidelijkheid, versnelt het controleproces en laat zien dat u grip heeft op complexe verslaggevingsvraagstukken. 

Wacht niet tot de accountant vragen stelt. Pak onderwerpen met een verhoogd risico proactief op en leg uw keuzes goed vast. Dat is niet alleen prettig voor de accountant, maar vooral voor uzelf en uw team. 

Heeft u hulp nodig bij het opstellen of beoordelen van uw position papers? Audit Ready ondersteunt organisaties bij de voorbereiding van audits en het verbeteren van interne verslaggevingsprocessen. Neem gerust contact met ons op voor meer informatie of een vrijblijvend adviesgesprek. 

Lees meer

Waarom u controle facturen met meerwerk vaak ziet en hoe u dit voorkomt 

Bij veel organisaties zorgt de jaarrekening controle voor onverwachte discussies over meerwerk. “Waarom komt er opeens een extra factuur van de accountant?” of “Had dit niet voorkomen kunnen worden?” Het korte antwoord is: vaak wel. Meerwerk ontstaat zelden uit het niets. Het is meestal een gevolg van gebrekkige communicatie, onvoldoende voorbereiding of onduidelijkheid over verwachtingen. 

In deze blog leggen we uit wanneer accountants meerwerk mogen factureren, waarom dat regelmatig voorkomt én vooral: hoe u het voorkomt. U krijgt praktische tips waarmee u tijd en geld bespaart en uw samenwerking met de accountant versterkt. 

Wat is meerwerk bij een accountantscontrole? 

Meerwerk betekent werkzaamheden die buiten de oorspronkelijke opdracht vallen. Denk aan: 

• Het handmatig corrigeren van onvolledige administraties 

• Extra controle-inspanningen vanwege ontbrekende onderbouwing 

• Tijdverlies door gebrekkige communicatie of late aanlevering 

De accountant mag meerwerk alleen factureren als dit redelijk en transparant is. Volgens de VGBA (Verordening gedrags- en beroepsregels accountants) moet een accountant helder communiceren over de aard en omvang van de opdracht. Meerwerk moet tijdig besproken worden, met toelichting op de oorzaak en impact. 

Waarom ontstaat meerwerk tijdens een jaarrekening controle? 

Meerwerk ontstaat niet zomaar. In veel gevallen komt het door één van de volgende oorzaken: 

1. Slechte communicatie 

• Uiterste aanleverdata worden niet gehaald of verkeerd geïnterpreteerd 

• Verwachtingen over wat aangeleverd moet worden zijn niet audit ready 

• Er is geen aanspreekpunt of vast coördinator bij de klantzijde 

Maar ook aan de zijde van de accountant gaat het soms mis. Denk aan: 

• Onduidelijke of wisselende verzoeken vanuit het controleteam 

• Onvoldoende voorbereiding op specifieke bedrijfssituaties 

• Late of inconsistente terugkoppeling over bevindingen 

Tip: Vraag bij aanvang van het controleproces om een concreet werkprogramma, met duidelijk gedefinieerde deliverables en contactmomenten. Transparantie van beide kanten voorkomt onnodig werk. 

2. Interne beheersing niet op orde 

Een gebrekkige administratie leidt tot onduidelijkheden die de accountant moet onderzoeken: 

• Geen duidelijke AO/IB-documentatie (administratieve organisatie & interne beheersing) 

• Handmatige journaalposten zonder autorisatie 

• Onlogische saldi die niet zijn toegelicht 

Een goede interne beheersing voorkomt dat de accountant alles zelf moet reconstrueren. Volgens artikel 2:393 lid 4 BW moet de administratie zodanig zijn ingericht dat een controle mogelijk is – een vereiste, geen keuze. 

3. Ongebruikelijke of complexe transacties zonder onderbouwing 

Denk aan: 

• Overnames of herstructureringen 

• Grote waarderingsvraagstukken (bijvoorbeeld goodwill of vastgoed) 

• Transacties met verbonden partijen 

• Onduidelijke uitwerking risico dossiers zoals bijvoorbeeld de going concern of impairment analyse 

Als deze niet goed zijn vastgelegd of onderbouwd, moet de accountant extra werk verrichten om risico’s te mitigeren. Dat kost tijd én geld. 

Hoe voorkomt u meerwerk tijdens de jaarrekening controle? 

Door een goede voorbereiding bespaart u tijd én kosten. Hieronder praktische adviezen om controle-meerwerk te vermijden: 

1. Stel een pre-audit checklist op 
   Maak vooraf inzichtelijk welke stukken nodig zijn (denk aan balansspecificaties, contracten, reconciliaties). 

2. Communiceer proactief en duidelijk 
   Stel een contactpersoon aan die tijdig vragen beantwoordt. Leg interne deadlines vast vóór de planning van de accountant. 

3. Verbeter uw dossieropbouw 
   Gebruik een mappenstructuur waarin alle documenten logisch zijn terug te vinden. Kies bij voorkeur een structuur die aansluit bij de inrichting van de jaarrekening (01 is IMVA, 02 is MVA, enz.). 

4. Documenteer bijzonderheden en schattingen 
   Licht transacties met risico’s toe in een memo. Geef onderbouwing van gemaakte inschattingen, zoals voorzieningen of waarderingen met bronnen van externen wanneer dit beschikbaar is. 

5. Voer een hard close uit 
   Sluit de administratie al in september/oktober gedeeltelijk af en laat deze alvast controleren. Dit verkort het werk in de drukke auditfase aanzienlijk. 

6. Benoem tekortkomingen bij de accountant tijdig 
   Merkt u dat afspraken niet worden nagekomen of dat verzoeken onduidelijk zijn? Geef dit constructief aan. Ook de accountant is gehouden aan professionele gedragsregels. Heldere communicatie voorkomt frustratie én extra werk aan beide kanten. 

Hoe zit het met de wetgeving rond meerwerk? 

De belangrijkste juridische haakjes rond meerwerk zijn: 

• Burgerlijk Wetboek 2:393 lid 4: administratie moet controleerbaar zijn 

• VGBA: de accountant moet professioneel handelen, inclusief goede communicatie over opdrachtuitbreiding 

• Nadere Voorschriften Controle en Overige Standaarden (NV COS): o.a. Standaard 210 vereist dat afspraken over reikwijdte en verwachtingen schriftelijk worden vastgelegd 

Als u uw administratie onvoldoende op orde heeft, kan de accountant volgens deze richtlijnen terecht aanvullend werk uitvoeren én factureren. 

Een voorbeeld uit de praktijk 

Bij een grote dienstverlener ontstond tijdens de controle een discussie over de impairment analyse. De onderliggende calculaties omtrent forecast en uitgangspunten bleken niet consistent of traceerbaar te zijn en de accountant moest zelf experts op het team inschakelen om de impairment analyse te controleren. Gevolg: € 19.200 aan extra auditkosten, op alleen dit onderdeel. Dit had voorkomen kunnen worden door tijdige afstemming en een duidelijke onderbouwing van de waardering. 

Veelgestelde vragen 

Mag een accountant zomaar meerwerk factureren? 

Nee. Meerwerk mag alleen worden gefactureerd als het redelijk is en vooraf besproken wordt. Transparantie en communicatie zijn hierbij verplichtingen vanuit de beroepsregels. 

Hoe weet ik of mijn organisatie risico loopt op meerwerk? 

Let op signalen zoals late oplevering, openstaande vragen van vorige controles of complexe transacties. Hoe minder voorbereid u bent, hoe groter het risico. 

Is een hard close echt nodig? 

Niet verplicht, maar zeer aan te raden. Een hard close in december geeft inzicht in knelpunten en verlaagt de druk op de daadwerkelijke audit. Veel controleklanten besparen zo tot 20% op auditkosten. 

Een goed voorbereide controle voorkomt meerwerk kosten

Meerwerk bij een jaarrekeningcontrole is vaak te herleiden tot zaken die u zelf in de hand heeft. Door te investeren in duidelijke communicatie, dossieropbouw en tijdige aanlevering voorkomt u verrassingen achteraf. Denk vooruit, stem af met uw accountant en maak van de controle een beheersbaar proces. 

Wilt u weten hoe u uw controle proces audit ready maakt? Neem dan vrijblijvend contact op met Audit Ready voor praktische ondersteuning of een quick scan van uw auditdossier. Zo voorkomt u onnodig meerwerk – en verhoogt u de kwaliteit van uw jaarrekening controle. 

Lees meer

Een goede voorbereiding voorkomt auditstress 

Een audit verloopt zelden vlekkeloos als u de gevraagde informatie ad hoc of versnipperd aanlevert. En dat is vaak niet uw schuld: de accountant vraagt in de PBC-lijst regelmatig om losse documenten — een contract hier, een factuur daar, een uitdraai van een subadministratie — zonder te vragen om het volledige plaatje. 

Het risico? U levert precies aan wat gevraagd wordt, maar alsnog moet de accountant zelf de samenhang zoeken of komt hij tot de conclusie dat er informatie ontbreekt. Dit leidt tot extra vragen, herhaalde aanleververzoeken en uiteindelijk: vertraging en mogelijk een meerwerknota. 

In dit artikel leest u hoe u een efficiënt balansdossier opstelt, waarom het belangrijk is om werkboeken aan te leveren (zelfs als de accountant daar niet expliciet om vraagt), en wat de risico’s zijn van het blijven werken met losse PBC (Prepared By Client)-items. 

Wat is een efficiënt balansdossier en waarom is het belangrijk? 

Een efficiënt balansdossier bevat per balanspost één compleet werkboek dat bestaat uit: 

• De specificatie van het saldo 

• Een duidelijke reconciliatie naar het grootboek 

• Een cijferanalyse van het bedrag (bijv. t.o.v. budget, vorig jaar etc.) 

• Een schermprint hoe de specificatie is gegenereerd uit het systeem 

• De bijbehorende onderliggende stukken (bijv. contracten, facturen) 

• Eventuele toelichting bij bijzondere posten 

Dit alles is bij voorkeur samengevoegd in één bestand per balanspost, logisch gestructureerd en voorzien van tabbladen of bookmarks. 

Waarom is dit zo belangrijk? 

• Uw eigen team overziet het totaalbeeld en wordt daardoor een sterkere professional 

• U voorkomt dubbele communicatie of vragen over ontbrekende stukken 

• U bespaart tijd bij het zoeken naar informatie 

• Uw accountant werkt sneller, wat kosten bespaart 

• U houdt zelf beter zicht op de status van uw balans 

Volgens de NBA (Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants) kost een slecht voorbereide audit gemiddeld 40%-50%¹ meer tijd — die tijd betaalt u indirect via het uurtarief of een meerwerknota. 

De valkuil van losse PBC items 

Veel finance-afdelingen leveren informatie aan zodra de accountant erom vraagt. Dat lijkt reactief efficiënt, maar leidt in de praktijk tot: 

• Verstrooide informatie uit verschillende bronnen (PDF’s, screenshots, exports) 

• Gebrek aan samenhang, waardoor de accountant niet ziet hoe onderdelen samenhangen 

• Verzoeken via email en niet meer in de portal 

• Meerwerk door herhaaldelijke follow-upvragen van verschillende teamleden  

• Frustratie aan beide kanten van de audit 

Door vooraf een werkboek per balanspost op te stellen, behoudt u regie over wat u aanlevert en wanneer. U krijgt grip op de scope van de audit én voorkomt dat de accountant zelf moet gaan interpreteren — wat leidt tot vragen, risico-inschattingen en mogelijk afkeur. 

Hoe stelt u een werkboek op per balanspost? 

Een werkboek is een Excelbestand of PDF waarin u de volledige onderbouwing van een balanspost verzamelt. Houd daarbij deze richtlijnen aan: 

1. Start met de balansspecificatie 
   Geef per grootboekrekening aan wat de saldi zijn en welke posten eraan ten grondslag liggen. 

2. Reconcileer naar de administratie 
   Zorg voor een controleerbare koppeling tussen uw werkboek en het grootboek of subadministratie. 

3. Voeg relevante bijlagen toe 
   Denk aan facturen, contracten, betaalbewijzen, afschriften, etc. 

4. Documenteer uw onderbouwing 
   Vermeld waarom posten wel of niet zijn opgenomen. Voorzieningen? Afschrijvingen? Licht dit toe. 

5. Koppel met wet- en regelgeving (indien van toepassing) 
   Denk aan artikel 2:362 BW voor waarderingsgrondslagen of RJ-uitgangspunten (bijvoorbeeld RJ 212 of RJ 270). 

Een goed voorbeeld: stel, u werkt de post “Vooruitontvangen bedragen” uit. Uw werkboek bevat dan: 

• Een voorblad met een specificatie van de grootboeksaldi 

• Een cijferanalyse (vergelijking t.o.v. vorig jaar en de omzet) 

• Een specificatie met alle klanten en bedragen 

• De facturen waarop die gebaseerd zijn (vastgelegd met de juiste software) 

• Bankafschriften ter onderbouwing van ontvangst 

• Een toelichting waarom deze posten nog niet als omzet zijn verwerkt (bijvoorbeeld: prestatie nog niet geleverd, volgens RJ 270.104). 

Veelvoorkomende struikelblokken 

Uit ervaring bij Audit Ready zien we vaak dezelfde pijnpunten terugkeren: 

1. Verzoeken zijn niet efficiënt geclusterd 

Accountants vragen vaak stapsgewijs. Dat is lastig, maar komt vaak doordat de initiële aanlevering onvoldoende compleet is. Als u werkboeken aanlevert, voorkomt u deze versnippering. 

2. Kennisachterstand bij finance 

Uw team weet niet altijd waarom bepaalde onderbouwing nodig is. Door te werken met gestandaardiseerde werkboeken, groeit het inzicht en wordt de audit elk jaar makkelijker. 

3. Gebrek aan totaaloverzicht 

Zonder centrale aansturing is het niet duidelijk wat al is aangeleverd of wat nog openstaat. Werkboeken zorgen voor structuur en duidelijkheid. 

4. Onnodig meerwerk 

Meerwerknota’s ontstaan niet alleen door inhoudelijke fouten, maar ook door inefficiëntie. Door goed voorbereid te zijn, voorkomt u dat de accountant extra tijd moet schrijven. 

Wat levert dit u op? 

Door uw balansdossier efficiënt op te stellen met werkboeken, behaalt u de volgende voordelen: 

• Snellere audit door minder vragen 

• Lagere auditkosten door beperking van meerwerk 

• Betere interne controle en kennisopbouw 

• Grotere betrouwbaarheid richting uw stakeholders 

Veelgestelde vragen 

Wat is het verschil tussen een werkboek en losse PBC-items? 

Een werkboek is een compleet dossier per balanspost, logisch opgebouwd en volledig onderbouwd. Losse PBC-items zijn individuele documenten zonder samenhang of toelichting. 

Kan ik gebruikmaken van standaard templates? 

Ja, bij Audit Ready gebruiken wij standaard templates voor werkboeken, afgestemd op balansposten. Dit versnelt uw voorbereiding aanzienlijk. 

Hoe weet ik welke documenten ik moet toevoegen aan een werkboek? 

Denk aan alles wat nodig is om het saldo op de balans volledig te onderbouwen: grootboekmutaties, bijlagen, betaalbewijzen, contracten en toelichtingen. Werk terug vanaf het saldo en verzamel alle bouwstenen. 

Tijd om de controle over uw audit terug te nemen 

Een efficiënt balansdossier opstellen doet u niet door te reageren op losse auditverzoeken, maar door proactief werkboeken per balanspost aan te leveren. Daarmee bespaart u tijd, geld en frustratie — en tilt u uw organisatie naar een hoger niveau van financiële volwassenheid. 

Wilt u weten hoe u dit praktisch kunt aanpakken binnen uw organisatie? Neem dan contact op met Audit Ready voor een quickscan of werksessie. 

Lees meer

De jaarlijkse controle komt vaak met stress, uitloop en onnodige fouten. Wat als u dat grotendeels kunt voorkomen door in de zomer al een “mini-jaarafsluiting” te doen? Dat is precies wat een hard close biedt. Hoewel vaak gezien als voorbereiding op de audit, zit de grootste winst bij uw eigen organisatie. Een goed uitgevoerde hardclose leidt tot betrouwbare cijfers, betere stuurinformatie en meer rust bij jaareinde. 

In deze blog leest u waarom een hardclose de sleutel is tot een efficiënte jaarrekeningcontrole, hoe u die organiseert en waarom uitstel leidt tot hogere werkdruk, onnodige fouten en frustratie. 

Wat is een hardclose? 

Een hardclose is een tussentijdse afsluiting van de administratie alsof het boekjaar eindigt. Meestal wordt deze uitgevoerd aan het einde van een maand in het tweede half jaar (bijv. september). Het doel: het controleren van de cijfers en transacties tot en met deze periode  voordat het écht moet, en vervolgens hierop verbeteren.  

Belangrijkste kenmerken van een hardclose: 

• Afsluiting van alle subadministraties (debiteuren, crediteuren, activa, btw, bank) 

• Boeken van periodieke posten zoals voorzieningen, accruals en afschrijvingen 

• Reconciliaties en aansluitingen uitvoeren 

• Opstellen van voorlopige specificaties alsof het de audit betreft 

“Een hard close is niet optioneel luxe, maar een strategische keuze voor controle en rust.” 

Waarom is een hardclose nuttig voor de audit? 

Vanuit auditperspectief biedt een hardclose: 

• Inzicht in procesbeheersing 

• Betere verdeling van werk over het jaar 

• Mogelijkheid tot interimtest op de periode t/m de hardclose (sample op kosten t/m september) 

• Minder verrassingen bij jaareinde 

Maar de echte winst? Die zit intern. 

Uw organisatie profiteert het meest 

Een hardclose maakt uw eigen organisatie sterker, slimmer en beter voorbereid. Hoe? 

1. Betrouwbare cijfers voor sturing 

Als de cijfers tot september solide en afgestemd zijn, kunt u de forecast en het budget voor volgend jaar baseren op realistische uitgangspunten. Dit voorkomt bijstellingen achteraf. 

2. Fouten signaleren terwijl u ze nog kunt oplossen 

Door vroegtijdig af te stemmen en te analyseren, ontdekt u: 

• Vergeten boekingen of ontbrekende facturen 

• Foutieve tussenrekeningen of btw-aansluitingen 

• Oude posten zonder onderbouwing 

3. Borgen van kennis en toelichtingen 

Transacties van januari zijn in maart het jaar daarop (14 maanden later) vaak moeilijk te herinneren als dit niet goed is vastgelegd en bijvoorbeeld uw collega die de boeking heeft gemaakt een andere uitdaging heeft gevonden. Door in september al specificaties op te stellen en toelichtingen vast te leggen, houdt u grip. 

4. Minder afhankelijk van PBC-lijst 

In plaats van wachten op wat de accountant vraagt, maakt u zelf het dossier. Dat geeft rust en controle én versnelt de controle achteraf. 

5. Risicodossiers eerder oppakken 

Posities zoals onderhanden werk, intercompany, investeringsprojecten of voorraadcorrecties zijn vaak complex. Door deze in de hardclose al te analyseren, voorkomt u tijdnood en escalatie tijdens de audit. 

Hoe organiseert u een effectieve hardclose? 

Stap 1: Stel een duidelijke planning op 

• Kies een afsluitdatum (bijvoorbeeld 30 september) 

• Werk met dezelfde maandafsluitprocedure als bij jaareinde 

• Benoem verantwoordelijkheden per onderdeel (crediteuren, bank, etc.) 

Stap 2: Checkpunten hardclose (selectie) 

• Reconciliatie tussenrekeningen en IC-verhoudingen 

• Boeking en onderbouwing van accruals 

• Specificaties onderhanden werk 

• Overzicht investeringen en activering 

• Overzicht openstaande posten ouder dan 90 dagen 

Stap 3: Vastleggen en rapporteren 

• Stel per balanspost een specificatie op 

• Voeg toelichtingen toe bij bijzonderheden 

• Bespreek afwijkingen intern (finance en controller/ CFO) 

Stap 4: Vertaal uitkomsten naar actieplan 

• Wat moet nog op orde komen voor 31/12? 

• Wat kan al naar de accountant als pre-read? 

• Zijn er processen die structureel aangepast moeten worden? 

Veelgestelde vragen 

Wat is het verschil tussen een hard close en een normale maandafsluiting? Een hard close is uitgebreider en simuleert een echte jaarafsluiting, inclusief correctieboekingen en dossiervorming. Een maandafsluiting is vaak puur cijfermatig. 

Is een hard close verplicht? Nee, maar het is een best practice voor middelgrote en grote organisaties. Bij controleplicht kan het zelfs doorslaggevend zijn om de audit tijdig en soepel te laten verlopen. 

Wanneer is de beste periode voor een hard close? Eind Q3 (september/oktober), zodat u nog tijd heeft om issues voor jaareinde te verhelpen. 

In conclusie 

Een hardclose helpt u niet alleen bij een efficiënte jaarrekeningcontrole. De échte winst zit in betere interne beheersing, betrouwbare stuurinformatie en rust binnen uw team. U bent minder afhankelijk van externe factoren en beter voorbereid op wat komen gaat. 

Wilt u ook in control zijn vóórdat de audit begint? Audit Ready helpt organisaties met het opzetten, uitvoeren en optimaliseren van hardclose-trajecten. Neem dan hier contact op voor een vrijblijvend adviesgesprek

Lees meer